Công Dân / Báo Cứu Quốc, số 61, ngày 8/10/1945
Sau khi giành lại chính quyền từ tay Nhật – Pháp, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, mở đầu cho một kỷ nguyên độc lập của nước ta. Sự kiện này đã nhận được sự quan tâm lớn của dư luận trong và ngoài nước. Bấy giờ, những nhà lãnh đạo mới của chính quyền lâm thời đã có các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc báo chí để phổ biến thông tin về quan điểm, đường lối, chính sách điều hành đất nước trong buổi đầu độc lập. Báo Cứu quốc, số 61, ngày 8/10/1945, đã ghi lại cuộc trò chuyện của Hồ Chủ tịch với các phóng viên báo hàng ngày ở Bắc Bộ phủ.
Hồi 4 giờ chiều hôm kia, đại biểu các báo hàng ngày đã tới dinh Bắc Bộ yết kiến Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau những cái bắt tay chặt, Hồ Chủ tịch nhìn các đại biểu một lượt, rồi cười nói một câu vui, giản dị, đem lại cho cuộc hội đàm một bầu không khí vô cùng thân mật. Các nhà báo yêu cầu Hồ Chủ tịch cho biết tình hình ngoại giao và nội trị nước nhà trong những ngày vừa qua.
Về ngoại giao, Cụ Hồ nói, chia làm ba, với Trung Hoa, với Mỹ và với Pháp. Với Trung Quốc, hai bên vẫn giữ được tình thân thiện. “Hôm trước đây, tôi đã gặp Hà Tổng trưởng. Ông cũng tuyên bố như những yếu nhân Trung Hoa đã tuyên bố, không có dã tâm về đất đai Việt Nam và hi vọng để các nước Á Đông độc lập. Tổng trưởng Hà Ứng Khâm là một quân nhân, không có quyền nói về chính trị, nên ông không thể nói hơn về nền độc lập của chúng ta. Lấy tình riêng mà nói, Hà Tổng trưởng, mặc dầu từ trước tới nay đối với tôi chưa từng quen biết, nhưng về phương diện cá nhân, ông rất tử tế. Điều đó không lạ, vì là một người Trung Quốc, ai cũng mong chúng ta được độc lập. Hai nước Trung Hoa và Việt Nam có liên lạc với nhau về kinh tế và chính trị, thì hai dân tộc không thể không có sự tương trợ, tương thân”. Nói thêm về thái độ trung lập của Trung Hoa theo như Tưởng Chủ tịch đã tuyên bố, không có tham vọng về đất đai của nước Việt Nam, Hồ Chủ tịch đã nhắc lại một đoạn trong cuốn Vận mệnh nước Trung Hoa do Chủ tịch Tưởng Giới Thạch viết: “Chiến tranh đã kết liễu. Đế quốc chủ nghĩa cũng đã hết. Vấn đề quốc gia độc lập là nền tảng cuộc hoà bình thế giới. Nếu các dân tộc Á Đông không được hưởng hoà bình và tự do, sẽ có cuộc chiến tranh thứ ba nối tiếp cuộc Chiến tranh Thứ hai, như cuộc Chiến tranh Thứ hai đã nối tiếp cuộc Chiến tranh Thứ nhất”.
Đối với Mỹ, những phái bộ Mỹ đến Việt Nam đã tỏ rõ với Chính phủ lâm thời một cảm tình đặc biệt. Đó là thứ cảm tình giao tế quân nhân phái bộ Mỹ đối với mình. Còn ngoài ra, các đại biểu phái bộ Mỹ vẫn chủ trương thuyết là quân nhân không có quyền nói chính trị.
Với Pháp, rất đơn giản là Chính phủ buộc Pháp phải công nhận nền độc lập của nước ta. Được thể, về vấn đề khác càng có thể giải quyết rất dễ dàng. Đã có Tướng Alexandre tới yết kiến, sau đó có một nhà báo hàng ngày. Rồi hôm kia lại có hai người quan ba trong phái bộ Pháp đến.
Về vấn đề nội trị, Hồ Chủ tịch nói: “Chính phủ Dân chủ Cộng hoà lâm thời là công bộc của dân. Anh em trong Chính phủ, ai là người có tài năng, có đức hạnh, giúp đỡ cho dân, cho nước, tất nhiên là được quốc dân hoan nghênh. Là người này hay người khác cũng thế, ai là dân đều có quyền giúp đỡ. Nước ta đã là một nước Dân chủ Cộng hòa, chính quyền đã ở trong tay dân, nhân dân hoan nghênh người có tài, có đức, gánh vác cho dân được thì người đó đảm nhận trách nhiệm. Làm việc nước hay làm việc gì khác, người ta thường muốn có một chút danh hay một chút lợi về phần mình. Nhưng anh em trong Chính phủ Lâm thời hiện nay, như quốc dân đã biết, ra gánh vác việc nước, không ai mong danh hay chuộng lợi. Muốn cho danh chính, lợi chính, thì “danh” làm sao cho dân tộc mình có danh với thế giới, và “lợi” làm thế nào cho tranh được lợi với thế giới”.
Nói đến đây, tấm lòng yêu nước lại bùng lên thành một cảm giác thông cảm với những thảm trạng của đồng bào đang lâm vào cảnh chết chóc lầm than, Hồ Chủ tịch nghẹn ngào nói: “Đồng bào chúng ta đã đi gần vào chỗ chết đói. Và máu của đồng bào chúng ta đang đổ ra trong Nam bộ”. Cụ ngừng lại một lúc, rồi nói tiếp: “Lúc này, chúng ta phải thực hành cho rộng việc quyên gạo. Trong miền Trung đã thực hiện rồi, còn ở Bắc bộ cũng sắp thực hành nay mai”.
Rồi Cụ kết luận: “Có một điều chung ta đáng mừng là cách mạng Việt Nam đã có một ưu điểm so với cách mạng các nước Nga, Tàu, Pháp. Cách mạng ở đâu thành công cũng phải đổ máu nhiều. Có nước phải chặt đầu Vua. Có nước đồng bào chia đảng phái, chém giết nhau liên tiếp trong bao nhiêu năm. Nước ta Vua tự thoái vị, các đảng phái không có mấy. Trong một thời gian ngắn, các giai cấp đoàn kết thành một khối, muôn dân đoàn kết để mưu hạnh phúc chung là nước được hoàn toàn độc lập và chống được giặc xâm lăng, đuổi bọn thực dân tham ác ra ngoài bờ cõi”.■
