CỔNG THÔNG TIN – NVH LIBRARY'S PORTAL
Tháng 12 năm 1965, một năm sau khi nộp đơn xin phép, James Cameron bất ngờ trở thành nhà báo phương Tây đầu tiên được chấp thuận vào Hà Nội và được phép tiếp cận những “khu vực nhạy cảm” khác của miền Bắc Việt Nam.
Bài báo “A friendship that ended the war” (Một tình bạn khép lại cuộc chiến) của tác giả James Carroll, đăng trên The New Yorker số ra ngày 13/10/1996, mang đến góc nhìn sâu sắc về mối quan hệ giữa hai cựu binh John Kerry và John McCain – những người từng đứng ở hai phía của cuộc tranh luận về Chiến tranh Việt Nam nhưng về sau lại cùng nhau nỗ lực khép lại quá khứ.
Là phóng viên tờ Tạp chí Kinh tế Viễn Đông (Far Eastern Economic Review) có mặt tại Sài Gòn ngày 30/4/1975, ông Nayan Chanda đã chứng kiến thời khắc lịch sử này của Việt Nam. Tháng 4 vừa qua, ông đã có bài viết với tựa đề “50 năm sau khi Sài Gòn thất thủ” đăng trên Tạp chí châu Á Toàn cầu (Global Asia), mô tả lại thời khắc trọng đại đó.
Một số trích đoạn từ cuốn sách “30-4-1975, sau 50 năm nhìn lại” của tác giả Nguyễn Hữu Thái, nguyên Chủ tịch Tổng hội sinh viên Sài Gòn, một trong những người cắm cờ Giải phóng trên nóc Dinh Độc Lập, đồng thời là người giới thiệu lời tuyên bố đầu hàng của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh tại Đài phát thanh Sài Gòn trưa ngày 30/4/1975.
Trong nhiều năm, Frank Snepp thường xuyên gặp ác mộng về những giọng nói người Việt vang lên qua radio của CIA, khẩn thiết cầu xin được di tản khỏi Sài Gòn trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến. “Tôi là Hân, người phiên dịch. Tôi là Lộc, lính Nùng. Tôi là Trần, tài xế. Đừng bỏ quên tôi!”
Chúng tôi đến bờ biển khoảng 20 phút sau đó. Chúng tôi đã thoát khỏi nguy hiểm, ra khỏi tầm bắn của tên lửa, không còn nguy cơ trở thành những người Mỹ cuối cùng bỏ mạng ở Việt Nam. Các xạ thủ buông lỏng tay khỏi khẩu súng máy cỡ nòng .50, mỉm cười và giơ ngón tay cái ra hiệu “ổn cả rồi”. Lướt qua Biển Đông, bay trên hàng nghìn con thuyền đánh cá chất đầy người tị nạn, chiếc CH-53 đáp xuống tàu U.S.S. Denver, một tàu đổ bộ trực thăng thuộc Hạm đội Bảy được triển khai cho chiến dịch di tản.
Tài liệu giải mật năm 1966 của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), trong đó CIA cân nhắc các kịch bản Mỹ sẽ sử dụng đến vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam, đồng thời đưa ra dự đoán về phản ứng của các quốc gia trên thế giới nếu “điều cấm kỵ suốt 20 năm qua bị phá vỡ”.
Ông Hưởng cho biết, khi ấy ông được Chính phủ cử làm thành viên đoàn đàm phán về POW/MIA, mang tên Lê Minh Trần. Song ông cũng khẳng định rằng sự việc nêu trong cuốn sách “Lịch sử Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương Hoa Kỳ” còn khá sơ lược, nhiều tình tiết còn uẩn khúc chưa được nêu ra. Nay phía Mỹ đã công khai sự việc, thì cũng cần có những thông tin chi tiết để làm vấn đề trở nên sáng tỏ hơn.
Trong hai thập kỷ sau chiến tranh, những nghi ngờ và bất đồng xoay quanh số phận của các tù binh chiến tranh (POW) và lính Mỹ mất tích (MIA) là một trong những rào cản lớn đối với việc bình thường hóa quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ.
Năm 1968, khi quân và dân ta tiến hành cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân, Don Orberdorfer là phóng viên tờ Bưu điện Washington, một trong những tờ báo lớn nhất và có ảnh hưởng nhất nước Mỹ, đã có mặt ở Việt Nam. Ba năm sau, ông viết cuốn Tết, mô tả lại chi tiết cuộc tấn công.
