CỔNG THÔNG TIN – NVH LIBRARY'S PORTAL
Mặc dù chỉ là một lát cắt vỏn vẹn trong năm 1955, nhưng những nắm bắt của Gontran de Poncins phải nói là cực kỳ đắt giá. Sau độ lùi thời gian gần bảy thập niên, đọc lại những gì ông ghi chép mới biết tác giả quả thực có thiên khiếu về quan sát và nhận định tâm lý con người.
Chợ Lớn 1955 là những ghi chép bằng ngôn từ và hình ảnh của tác giả Gontran de Poncins về địa lí, con người của một vùng đất mà ông mới đặt chân tới và sẽ lưu lại trong bốn tháng – là Chợ Lớn vào năm 1955. Ở đây, ông quan sát phong tục, lề thói, cách người ta sống, làm việc và suy nghĩ, cái “tâm tư thế giới” của họ, đồng thời chia sẻ một số suy tưởng khi tập thích nghi với đời sống ở một xứ sở hoàn toàn lạ lẫm.
Năm Kỷ Mùi (1679), vì không theo nhà Thanh, bốn vị tướng nhà Minh đã đem hơn 3.000 người cùng 50 chiếc thuyền từ Quảng Đông (Trung Quốc) vào hai cửa biển của Việt Nam xin qui phụ. Nghe theo lời bàn của triều thần, chúa Nguyễn Phúc Tần đã cho họ vào khai khẩn những vùng đất ở phía Nam. Từ đó, nhóm người Hoa này đã vỡ đất phá hoang, cày ruộng, dựng nhà và phố chợ, buôn bán với thương nhân đến từ nhiều nước khác… và dần dần hình thành nên một trong những khu phố Hoa kiều lớn nhất trên thế giới.
Bạn đọc có thể sẽ ngạc nhiên thấy tôi mô tả đời sống Trung Hoa trong bối cảnh một thành phố không nằm ở Trung Quốc. Tôi cho rằng nên giải thích điều có vẻ bất thường này. Mặc dù Chợ Lớn – hay T’ai Ngon, theo cách gọi của người Hoa – hiện thuộc Việt Nam, nó vẫn cứ là một đô thị Trung Hoa. Trong khi Trung Quốc của Mao Trạch Đông đang bị cải dạng triệt để, Chợ Lớn vẫn giữ được tinh thần và những hình thái truyền thống của Trung Hoa xưa.
Ở mọi nơi khác, khoái lạc dường như luôn mang hương vị tội lỗi, dáng dấp đồi bại. Nơi đây thì mọi sự đều phóng dật. Ham muốn của con người được giải thoát khỏi những xiềng xích và đắn đo của lương tâm. Mọi điều đều hợp pháp, bằng vào sự tồn tại của chúng.
Chợ Lớn – quận 5 được coi là huyết mạnh của Sài Gòn, là nơi cung cấp hàng hóa, nhu yếu phẩm hàng ngày của người dân. Chợ An Đông, chợ Kim Biên, chợ Bình Tây, chợ vải Soái Kình Lâm, thương xá Đại Quanh Minh, phố thuốc bắc Hải Thượng Lãn Ông… nổi tiếng không chỉ ở Sài Gòn mà khắp vùng châu thổ Cửu Long đều biết đến.
