Skip to content
  • ĐĂNG KÝ LÀM THẺ
  • ĐĂNG KÝ TẢI TÀI LIỆU SỐ
Thư viện Nguyễn Văn Hưởng

Thư viện Nguyễn Văn Hưởng

CỔNG THÔNG TIN – NVH LIBRARY'S PORTAL

  • Trang chủ
  • Giới thiệu
    • Giới thiệu thư viện
    • Đội ngũ nhân sự
    • Liên hệ
    • Báo chí
    • Tuyển dụng
  • Dịch vụ thư viện
    • Câu hỏi thường gặp
    • Bảng giá dịch vụ
    • Đăng ký làm thẻ
    • Đăng ký tài khoản Thư viện số
  • Tài nguyên
    • Blog tư liệu
    • Xuất bản
    • Tin tức
  • Danh mục sách
  • Thư viện số
  • Trưng bày trực tuyến
  • Toggle search form
  • Vai trò của Mỹ trong đảo chính Ngô Đình Diệm năm 1963 qua tài liệu giải mật của Mỹ Blog tư liệu
  • Bên kia chiến tuyến: Bắc Việt học cách sống chung với bom đạn Blog tư liệu
  • Những chính sách quân sự của Pháp sau cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930 Blog tư liệu
  • Cuộc khủng hoảng nhà ở Hà Nội cuối thập niên 80 Blog tư liệu
  • Ngày 9/10/1954, Quân đội nhân dân Việt Nam đã tiếp thu hoàn toàn Thủ đô Hà Nội Blog tư liệu
  • Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam đã vận dụng báo chí cách mạng như thế nào? (Kỳ I) Blog tư liệu
  • Nhà báo đoạt giải Pulitzer kể chuyện cuối tháng 4 năm 1975 Blog tư liệu
  • Giới thiệu sách: Hàm Nghi – Hoàng đế bị lưu đày, người nghệ sĩ tại Alger Blog tư liệu
  • Canh bạc ở Đông Dương Blog tư liệu
  • Những cú đấm bão táp hướng về cuộc đàm phán hòa bình Blog tư liệu
  • Nhớ Hà Nội Blog tư liệu
  • Tài liệu giải mật: Bản ghi nhớ – Cố vấn An ninh Quốc gia Kissinger gửi Tổng thống Nixon về Chiến dịch Chiến tranh tâm lý tại miền Bắc Việt Nam năm 1972 Blog tư liệu
  • Mệ Bông: Những ký ức về cung đình xưa Blog tư liệu
  • Chiến tranh Đông Dương và những người phụ nữ bị nước Pháp lãng quên Blog tư liệu
  • Cuộc sống của người dân Việt Nam đầu thế kỷ 20 qua bưu ảnh (Kỳ 2) Blog tư liệu

Xem ‘lát cắt một năm’ của Chợ Lớn từ nhà thám hiểm Pháp

Posted on 07/07/2023 By editor No Comments on Xem ‘lát cắt một năm’ của Chợ Lớn từ nhà thám hiểm Pháp

Lam Điền

TTO – Từ năm 1955, nhà thám hiểm, nhà văn người Pháp là Gontran de Poncins đã dùng cụm từ “ốc đảo văn hóa” để đề cập đời sống người Hoa ở Chợ Lớn.

Xem lát cắt một năm của Chợ Lớn từ nhà thám hiểm Pháp - Ảnh 1.
Ảnh: L. Điền

Những ghi chép và ký họa của ông trong những ngày lưu trú tại ốc đảo ấy sau gần 70 năm vẫn còn giá trị tham khảo và đầy hấp dẫn.

Năm 1955, Gontran de Poncins lần thứ hai trở lại Sài Gòn và như một cơ duyên, ông được một vị tiền bối khuyên nên vào sống tại Chợ Lớn với lời khuyên mà ngay lúc đó ông còn chưa kịp nhận ra là nó có giá trị quan trọng thế nào cho chuyến phiêu lưu và ghi chép của ông: “Hãy tận dụng Chợ Lớn vẫn còn tồn tại những khuôn khổ truyền thống và công thức cũ xưa của nó”.

Quả thật, từ lời khuyên ấy cho đến quyển sách Chợ Lớn 1955 ký và họa mà bạn đọc đang được diện kiến bản Việt dịch sau 67 năm là những trải nghiệm độc đáo khôn tả của tác giả.

Việc một “ông Tây” đến sống dài ngày trong một khách sạn Tàu giữa Chợ Lớn vào thời điểm 1955 đã là chuyện rất lạ cho cộng đồng cư dân ở đây.

Thêm vào đó, những người xung quanh ông – cả bình dân và giới chủ, giới có học – đều không hiểu mục đích cũng như những việc ông làm thường nhật: đi lại, quan sát – dĩ nhiên là có trò chuyện và giữ hòa khí với mọi người xung quanh – rồi quay về ngồi “mổ cò” bên chiếc máy đánh chữ.

Ở ngay trong lòng Chợ Lớn với 650.000 dân và là trung tâm của các dịch vụ ăn chơi, bài bạc nhưng một vị khách Tây hầu như không tham gia bất cứ món ăn chơi nào. Điều cá biệt ấy ít nhiều gây nên những xáo trộn trong thời gian cư trú của ông, chủ yếu là do những người Hoa bản địa không lý giải được cung cách sống kỳ quặc như vậy.

Họ tìm hiểu bằng nhiều cách thông qua nhiều giới: người dọn phòng, đứa hầu bàn, cả viên thư ký và ông chủ khách sạn… để rồi cuối cùng cũng nhận ra mục đích đầy thiện cảm của ông khách Tây.

Ghi chép tất tần tật đời sống sinh hoạt của người dân quả không có gì đáng phàn nàn, chỉ có những nét vẽ ký họa của ông là xa lạ với cách hình dung của người Hoa vốn quen nhìn tranh thủy mặc.

Mặc dù chỉ là một lát cắt vỏn vẹn trong năm 1955, nhưng những nắm bắt của Gontran de Poncins phải nói là cực kỳ đắt giá. Sau độ lùi thời gian gần bảy thập niên, đọc lại những gì ông ghi chép mới biết tác giả quả thực có thiên khiếu về quan sát và nhận định tâm lý con người.

Ông thật tinh tế khi nhận ra thói quen xã giao của người Hoa – một trong những phong cách cố hữu mà nếu không giao tiếp đủ lâu hoặc đủ tinh ý sẽ không nhận ra: “Tôi từng trải nghiệm kiểu lịch thiệp đặc biệt của người Trung Hoa; họ trút những lời tán tụng như mưa lên đầu anh, nhưng càng làm thế họ càng giữ mình xa cách và khó nắm bắt… và rằng anh sẽ phải mất nhiều năm trời để trở thành một phần trong bọn họ”.

Ở một chỗ khác, tác giả nhìn được cái sở trường của người Hoa: “Theo quan sát của tôi, mọi người Trung Hoa đều nhúng tay vào nhiều nghề cùng một lúc. Ông chủ tòa báo địa phương là giám đốc một kho gạo và cũng là đồng chủ sở hữu một tiệm ngũ kim… và một nhà đòn. Còn ông hiệu trưởng trường dạy tiếng Quảng Đông thì có cổ phần trong một hiệu giặt là. Mỗi người đều giống một con nhện ba đầu sáu tay”.

Và trong thẳm sâu ý thức phân biệt Đông – Tây, Gontran de Poncins đã sớm nhìn ra chỗ nhạy cảm ấy trong tâm thức người Hoa ở Chợ Lớn: “Được mời đi ăn nhà hàng là chuyện dễ dàng. Nhưng nếu anh muốn thâm nhập vào một gia đình Trung Hoa thì cần… có một người Âu khác giới thiệu anh”.

Đây chính là chỗ ẩn khuất không chỉ trong xứ sở Chợ Lớn mà ngay cả trong quan niệm sống của người Hoa. Tập sách vì thế có giá trị vượt thời gian, do lẽ mãi đến ngày nay, nhiều nội dung tác giả ghi chép được vẫn còn mới lạ với nhiều người sống sát cạnh Chợ Lớn.


Gontran de Poncins (1900 – 1962) sinh ra trong gia đình quý tộc Pháp, là nhà văn, nhà thám hiểm và nhà nhân học nổi tiếng.

Ông từng học trường quân sự Saint Cyr và có mối quan tâm đặc biệt đến tâm lý con người và “những điều giúp người vượt lên trên cuộc sống”.

Ông từng đi thám hiểm và du hành nhiều nơi, thành danh với quyển sách Kabloona (1938) tường thuật về chuyến du hành đến vùng đất của người Eskimo.

Báo chí Tags:Chợ Lớn, giới thiệu sách, Sài Gòn

Post navigation

Previous Post: Con đường thiên lý và lịch sử kết nối Anh – Việt Nam thời cận đại
Next Post: Chuyến thăm Hà Nội

More Related Articles

Nước Nga trong thế giới đa cực Xuất bản
Con đường thiên lý và lịch sử kết nối Anh – Việt Nam thời cận đại Báo chí
Những cuốn sách viết về Thập niên 1960 Blog tư liệu
Giới thiệu sách: The South China Sea: A Crucible of Regional Cooperation or Conflict-making Sovereignty Claims? Blog tư liệu
Giới thiệu sách: Hàm Nghi – Hoàng đế bị lưu đày, người nghệ sĩ tại Alger Blog tư liệu
Giới thiệu sách: Viet-Nam Witness, 1953-1966 Blog tư liệu

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

  • Tạp chí Phương Đông Official Channel
  • Thư viện Nguyễn Văn Hưởng Fanpage
Tạp chí Phương Đông số tháng 10-2024

Chuyên đề

  • Việt Nam trên báo Mỹ
  • Tạp chí Phương Đông

Kết nối với chúng tôi

Nguồn tài liệu

  • The Vietnam Center and Sam Johnson Vietnam Archive
  • MSU Vietnam Group Archive
  • The Wilson Center Digital Archive
  • The National Security Archive
  • CIA Historical Collections
  • Office of the Historian – U.S. Department of State
  • National Archives
  • Internet Archive
  • United Nations Archives
  • Journal of Vietnamese Studies
  • Harvard-Yenching Library
  • Yale University Digital Collections: Maurice Durand Han Nom
  • Digital Libraries – Gallica – BnF
  • Les Archives nationales d’outre-mer
  • Bulletin de l’École française d’Extrême-Orient
  • Sách Đông Dương – Thư viện QGVN
  • Thư tịch Hán Nôm – Thư viện QGVN
  • Báo chí số hóa – Thư viện QGVN

Bài mới

  • Trang phục người dân An Nam
  • Hội thi bơi trải ở ngã ba Bạch Hạc
  • Ngựa và voi trong tín ngưỡng của người An Nam
  • Nhà báo Anh thuật lại cuộc gặp với Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng năm 1965
  • Kerry – McCain: Một tình bạn khép lại cuộc chiến

Lưu trữ

TRƯNG BÀY KỶ VẬT CHIẾN SĨ

Tags

1945 1954 1975 Bảo Đại Báo chí Chiến tranh Việt Nam Chiến tranh Đông Dương chế độ thực dân chủ nghĩa thực dân Chủ tịch Hồ Chí Minh CIA Cách mạng Tháng Tám giới thiệu sách Hoa Kỳ Huế Hồ Chí Minh Hà Nội Mỹ nghệ thuật ngoại giao Ngô Đình Diệm Ngô Đình Nhu Nhật phong trào phản chiến phong tục phản chiến Pháp POW/MIA Quan hệ Việt - Mỹ Sài Gòn thuộc địa Thập niên 1960 Thực dân Pháp triều Nguyễn Tết tình báo Vietnam War Việt Minh Việt Nam Cộng hòa Việt Nam thời hậu chiến Việt Nam trên báo Mỹ văn hóa Đảo chính Đông Dương Đông Nam Á

Đăng ký

  • ĐĂNG KÝ LÀM THẺ
  • ĐĂNG KÝ TẢI TÀI LIỆU SỐ
  • Pol Pot: Mổ xẻ một cơn ác mộng Xuất bản
  • Con đường thiên lý: Hành trình kỳ lạ của các sứ bộ Anh Quốc tới Việt Nam thế kỷ 17 – 19 Xuất bản
  • Cuộc chiến của tôi với CIA: Hồi ký của Hoàng thân Norodom Sihanouk Xuất bản
  • Đối thoại với các phái đoàn Hoa Kỳ Xuất bản
  • Nước Nga trong thế giới đa cực Xuất bản
  • Thắng địa Thăng Long – Địa linh đất Việt Xuất bản
  • Chuyến thăm Hà Nội Xuất bản
  • Giải phóng Xuất bản
  • Biển Đông – Nhìn từ góc độ lịch sử và pháp lý Xuất bản
  • Một góc nhìn thời cuộc Xuất bản
  • Những biên bản cuối cùng tại Nhà Trắng: Phút sụp đổ của Việt Nam Cộng Hòa Xuất bản
  • Chợ Lớn 1955: Ký và họa Xuất bản
  • Thế giới đang thay đổi – Trật tự đa cực xuất hiện Xuất bản
  • Miền đất vàng Đông Dương Xuất bản
  • Nước mắt mùa thu Xuất bản

Copyright © 2025 Thư viện Nguyễn Văn Hưởng.